İİV (İnsanın İmmunçatışmazlığı Virusu) QİÇS-ə (Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromu) səbəb olan infeksiyadır. QİÇS insanın immun sisteminin İİV virusu ilə zədələnməsi nəticəsində meydana çıxan spesifik xəstəlik və hallarla özünü biruzə verir.
- İİV virusuna yoluxub yoluxmadığınızı bilmək üçün test etməyiniz həyati vacib addımdır. Bu virusuna yoluxmuş insanların təxminən 40 faizi öz infeksion statusundan xəbərsizdirlər.
- İİV testi və müalicəsi gizli aparılır. Test etdikdən sonra nəticələr tibb müəssisəsində məxfi qalır və icazəniz olmadan hec kimə İİV statusunuz açıqlanmır.
- Test nəticəniz İİV müsbət olduğunu biləndən sonra nə qədər tez tibbi yardım alsanız, o qədər yaxşıdır. Müntəzəm olaraq dərman preparatlarını qəbul etmək və lazımı tibbi müayinələrdən keçməklə immunçatışmazlığı virusu ilə həyata davam etmək olur.
- İİV aşağıdakı yollarla ötürülür:
- yoluxmuş şəxslə müdafiəsiz cinsi (vaginal, anal, oral) əlaqə zamanı
- yoluxmuş qan, yaxud qan komponentlərinin və ya toxumaların köçürülməsi zamanı
- steril olmayan inyeksiya vasitələri (iynə, şpris) və dəridə döymə üçün nəzərdə tutulmuş avadanlıqların istifadəsi zamanı
- hamiləlik, doğuş və döşlə əmizdirmə zamanıİİV infeksiyası öpüşməklə, həşəratların dişləməsi zamanı, əllə salamlaşarkən ötürülmür.
- İİV aktiv formalı vərəmin inkişafı üçün risk faktorlarından biridir. 2015-ci ildə dünyada vərəm diaqnozu olan 10,4 milyon insanın 1,2 milyonunda (11%) İİV-müsbət olduğu təsdiq edilmişdir. Eyni ildə, İİV olan insanlar arasında vərəmdən təxminən 390 min insan dünyasını dəyişib.
- İİV infeksiyasına qarşı peyvənd mövcud deyil. Lakin dərman preparatları qanda virusun miqdarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və QİÇS-in qarşısını alır.
- Kombinə edilmiş antiretrovirus terapiyası (ART) bədəndə İİV-in yayılmasının qarşısını alır. Bir cütlükdə İİV müsbət partnyor ART qəbul edərsə, İİV mənfi partnyora cinsi yolla ötürülmə ehtimalı 96 faiz azalır.
- Anadan uşağa İİV ötürülməsinin aradan qaldırılması mümkündür. İİV-ə yoluxmuş qadınlar ART qəbul etdikləri halda, doğuş və ana südü ilə qidalandırma zamanı virusun anadan uşağa ötürülməsinin qarşısı alınır.
- Qoruyucu vasitələr İİV və digər cinsi yolla ötürülən infeksiyaların qarşısını alan effektiv vasitələrdir.
- Qəsdən İİV infeksiyası ilə yoluxdurma insanlığa qarşı cinayət hesab olunaraq qanunla cəzalandırılır.
Dünyada İİV-lə yaşayan insanların sayı 37.7 milyon, bu səbəbdən dünyasını dəyişənlərin sayı isə 36.3 milyondur. 2020-ci ildə İİV-ə 1.5 milyon yeni yoluxma, 680 min isə ölüm halı qeydə alınmışdır.